Często podczas przygotowywania metodyki dla potrzeb monitoringu przedrealizacyjnego, wykorzystywane są różnego rodzaju opracowania, które w mniejszym lub większym stopniu w różnych krajach zostały przyjęte na poziomie wytycznych.
Dokładnie tak samo wygląda to w zakresie nietoperzy – podczas rozpoznania terenu pod kątem możliwości posadowienia i funkcjonowania farmy wiatrowej.
W Polsce takie wytyczne w obecnie funkcjonującym kształcie zostały wprowadzone w roku 2013. Wytyczne opierają się na założeniach dokumentu przygotowanego przez Eurobats, pokazującego w jaki sposób podejść do monitoringu nietoperzy na farmach wiatrowych.
Ten dokument to tylko i wyłącznie wytyczne, a ich wdrożenie wymaga odpowiedniego doświadczenia i wiedzy praktycznej.
Często podczas:
- weryfikowania raportów oceniających wpływ farm wiatrowych na nietoperze,
- sporządzenia dokumentacji środowiskowej na podstawie sporządzonego raportu z monitoringu przedrealizacyjnego,
- przygotowywania dokumentacji na cele finansowania,
spotykamy się z opracowaniami, które wskazują na konieczność bardzo długich wyłączeń turbin, ich przesunięć, czy rezygnacji z samej inwestycji.
Wnioski, które w ten sposób zostały opisane, nie zawsze mają oparcie w zebranych danych, bądź dane, które zostały zebrane w ramach tego, co najmniej rocznego przedrealizacyjnego monitoringu nietoperzy, zostały zebrane w sposób nie do końca właściwy.
Mimo że sama liczba wyjść (w teren) i zastosowane rozwiązania, mogą być zgodne z wytycznymi – to jednak ich implementacja bezpośrednio w terenie nie jest wykonana do końca poprawnie. To samo tyczy się później sposobu analizy danych i wyciągania wniosków.
Reasumując, prowadzi to do sytuacji, że spotykamy się z raportami, które nie uwzględniają wszystkich praktycznych aspektów i przez to wskazują na konieczność bardzo długich wyłączeń turbin. Rekomendacje generują koszty usunięcia turbin, przesunięć co może prowadzić do rezygnacji z samej inwestycji.
Karolina Kudra
Business Development Manager
W tym materiale chcemy pokazać Ci gdzie najczęściej takie błędy są popełniane i co można zrobić – by ich uniknąć. Mamy nadzieję, żę pozwoli Ci to przeanlizować Twój raport i poddać go ponownej analizie lub zaplanować prace badawcze przedrealizacyjne w sposób właściwy.
Sprawdź czy, któryś z tych błędów nie “zaważył” na decyzji i opłacalności Twojej inwestycji w farmę wiatrową lub znacznie obniża jej rentowność.
Błąd 1. Brak weryfikacji rzeczywistych siedlisk nietoperzy w terenie
Prowadzone przez specjalistów transekty bądź punkty nasłuchowe rozmieszczone są w sposób nie do końca umożliwiający właściwą weryfikację otoczenia i samej inwestycji.
Monitoring przedrealizacyjny nie uwzględnia analizy siedlisk nietoperzy, które są potencjalnie istotne dla tych gatunków, nie wskazuje tych które są:
- siedliskami kluczowymi,
- ważnymi miejscami przelotu,
- żerowiskami,
- miejscami rozrodu.
Dotyczy to zwłaszcza gatunków nietoperzy, które są uznawane za kolizyjne z turbinami wiatrowymi. Gatunki o których mowa to: borowce, mroczki i karliki.
Brak takiej analizy uniemożliwia w dalszej kolejności właściwe interpretowanie wyników otrzymanych z pomiarów na punktach nasłuchowych czy transektach.
Błąd 2. Monitoring prowadzony w niewłaściwym bądź nieistotnym miejscu
Niewłaściwe rozmieszczenie samych transektów czy punktów nasłuchowych – jest błędem, który w wielu sytuacjach jest trudny lub niemożliwy do ominięcia.
Pojawia się problem z interpretacją wyników, gdzie transekt umieszczony został wzdłuż jakiegoś szpaleru, czy zakrzewień, a nie przebiega on przez obszar, w którym planowana jest turbina.
Na koniec analizy dostajemy informację co do tego, że wzdłuż szpaleru, szczególnie po jego przeciwnej stronie względem wiatraków rzeczywiście jest jakaś aktywność nietoperzy, ale te dane nie do końca odzwierciedlają sytuację, która będzie dotyczyła turbiny zlokalizowanej na otwartej przestrzeni.
Błąd 3. Zbyt regularny i powtarzalny styl obserwacji
Rozpoczynanie transektów i punktów nasłuchowych zawsze o tej samej godzinie, z tego samego miejsca i w tym samym kierunku – jest trzecim głównym problemem.
Sposób rozpoczęcia czy czas lokalizowania punktów nasłuchowych powinien być przewidziany ze względu na (omawiane w pierwszych dwóch punktach) – zagospodarowanie terenu i przewidzenie miejsc funkcjonalnych dla nietoperzy.
Rozpoczynając monitoring za każdym razem z tego samego punktu, o tej samej godzinie, obserwujemy pewną aktywność nietoperzy, która jest charakterystyczna dla określonych godzin.
Po zmierzchu nietoperze wylatując ze schronienia w pierwszej kolejności często weryfikują te same żerowiska, rozpoczynając od miejsc położonych najbliżej kryjówki. W dalszej kolejności przemieszczają się na inne żerowiska oddalone od miejsca schronienia.
Możemy zatem otrzymywać informacje o bardzo wysokiej aktywności nietoperzy zaraz po zachodzie słońca w tych punktach i transektach początkowych odcinków. Natomiast w momentach późniejszych może dochodzić do powstawania luk aktywności, które nie do końca będą odzwierciedlały brak faktycznej aktywności w tym miejscu.
W przypadku, gdybyśmy w danym miejscu tak powstałej luki przeprowadzili nasłuch o odpowiedniej porze (np. wcześniej), mogłoby się okazać, że aktywność nietoperzy również tam występuje.
Z tego powodu konieczne jest odpowiednie zarządzanie miejscami i godzinami startu poszczególnych odcinków transektów i punktów nasłuchowych w odniesieniu do przewidywań, wynikających z analizy siedlisk funkcjonalnych.
Przykład:
Wniosek:
Odpowiednie sterowanie czasem pracy turbin – dostosowanym do czasu aktywności nietoperzy może pozwolić na ich działanie w odpowiednich sekwencjach – zamiast podlegać całkowitemu wyłączaniu.
Błąd 4. Nieprawidłowa interpretacja indeksu aktywności
Czwartym błędem jest analiza i wyciąganie wniosków w oparciu jedynie o indeks aktywności. W ramach wytycznych określone zostały pewne wskazówki co do tego, jak ten indeks aktywności powinien wyglądać, jak powinien być liczony oraz jakie jego wartości dają informacje o zagrożeniu dla nietoperzy.
Należy pamiętać o tym, że indeks aktywności jest mierzony sztucznie, co oznacza, że nie odzwierciedla liczby nietoperzy przelatujących, ani faktycznej aktywności tych nietoperzy w danym punkcie. Jest to jedynie narzędzie pomocnicze – cała analiza wymaga podejścia eksperckiego.
Dlatego ta analiza i wyciąganie wniosków na podstawie samego indeksu aktywności musi być prowadzona przez eksperta, który bierze pod uwagę również wiele innych czynników.
Chodzi o okoliczności, które mogły zakłócić badania oraz samą interpretację tego indeksu w odniesieniu do siedlisk funkcjonalnych.
Przykład:
Bardzo często, idąc z oświetleniem, powodujemy przyciąganie owadów i w niektórych miejscach, w odniesieniu do niektórych gatunków, dochodzi do sytuacji, w której nietoperze podążają za nami przez pewien dystans. Nietoperze po prostu krążą nad nami, co powoduje, że ten indeks aktywności zostaje zawyżony.
Daje to fałszywy obraz, jakoby dane miejsce było szczególnie istotne dla nietoperzy. Ono mogło być istotne dla tego jednego osobnika, który za nami w danym momencie krążył.
Wniosek:
Wyjątkowa aktywność nietoperzy w badanym przez nas terenie mogła być sztucznie zawyżona przez nasze własne aktywności, co wpłynęło na rekomendacje dotyczące umiejscowienia bądź działania turbiny.
Błąd 5. Ignorowanie wpływu warunków pogodowych na monitoring
Piąty błąd również wpływa na indeks aktywności i dotyczy warunków pogodowych. Analiza indeksu aktywności, która nie uwzględnia warunków pogodowych, również może dawać pewnego rodzaju zaburzenia.
Nietoperze w różnych okresach swojego rozwoju:
- muszą zdobywać więcej lub mogą jeść mniej pokarmu,
- muszą więcej czasu spędzić z młodymi bądź mogą je na dłuższy czas zostawiać,
- mogą być dużo bardziej aktywne w ciepłe, pogodne, bezwietrzne noce,
- mogą być mniej aktywne w noce wietrzne i deszczowe,
- potrafią być bardziej aktywne w miejscach osłoniętych od wiatru.
Analizując indeks aktywności bardzo ważne jest wzięcie pod uwagę danych meteorologicznych. Dobrym założeniem byłoby również spojrzenie na warunki pogodowe sprzed dwóch lub trzech dni, które mogły doprowadzić do tego, że nietoperze są głodne.
Pomimo tego, że nietoperze muszą żerować nawet przy nie do końca sprzyjających warunkach – to warunki pogodowe powinny być brane pod uwagę w czasie całego naszego transektu oraz podczas nocy, w której prowadzimy obserwacje.
Dobrym założeniem byłoby tutaj korzystanie z pomiarów warunków pogodowych realizowanych specjalnie na potrzeby posadowienia turbiny. W przypadku ich braku konieczne jest rejestrowanie w terenie informacji, które pozwolą właściwie zinterpretować wyniki zbierane z nasłuchu czy innych rodzajów obserwacji, w tym też wizualnej.
Przykład:
Analiza aktywności nietoperzy z uwzględnieniem godzin obserwacji, warunków pogodowych, daty oraz topografii pozwala właściwie zinterpretować wyniki i wyciągnąć adekwatne wnioski.
Wniosek:
Warunki pogodowe podczas badań mogły mieć wpływ na zachowania nietoperzy, które w tym okresie były mniej lub bardziej wzmożone. Rekomendacje wynikające z monitoringu są zaburzone i rzutują na opłacalność inwestycji.
Błąd 6. Bagatelizowanie wpływu planowanych zmian zagospodarowania terenu
Szóstym błędem jest analizowanie zagospodarowania terenu wyłącznie pod kątem siedlisk funkcjonalnych, istotnych dla nietoperzy obecnie. Pomija sięt natomiast uwzględnienie planów zagospodarowania w przyszłości.
Oceniając sytuację dzisiejszą musimy zwrócić uwagę na to, że farma wiatrowa funkcjonowała będzie przez wiele lat. Powinniśmy zatem uwzględnić pewne przesłanki co do tego, jak dany teren ma być zmodyfikowany w ramach jego zagospodarowania – czasem zupełnie niezależnego od nas.
Warto jest tutaj uwzględnić perspektywę kilku lat wprzód.
Może się okazać, że prowadzenie np. wycinki leśnej w postaci budowy jakiejś drogi może doprowadzić do powstania lokalnego korytarza żerowania i migracji nietoperzy. Korytarz może w przyszłości prowadzić nietoperze bezpośrednio na naszą turbinę.
Podobnym przykładem jest tworzenie zbiorników, które są wodopojami dla nietoperzy i będą je przyciągały czasem nawet z większej odległości. Tego typu czynniki powinniśmy przewidzieć i uwzględnić.
Błąd 7. Pominięcie zjawiska kumulacji oddziaływań
Siódmy błąd związany jest z kwestią kumulacji oddziaływań. Wynika ona zarówno z kwestii zagospodarowania samego terenu, jak i posadowienia innych inwestycji, w szczególności innych farm wiatrowych.
Trzeba pamiętać, że nietoperz może posiadać kilka różnego rodzaju żerowisk. Będzie się on przemieszczał w różnych latach, w różne miejsca, w zależności od aktywności owadów, czyli jego głównego pokarmu.
Zabieranie poszczególnych żerowisk przez różnego rodzaju inwestycje może prowadzić do sytuacji, że żerowisko czy teren, które rozważamy do posadowienia turbin, może stać się w przyszłości dość istotnym miejscem dla nietoperzy.
Przykład:
Kumulacja oddziaływań wielu inwestycji
Wniosek:
Ryzyko kolizji rośnie wraz z liczbą posadowionych turbin, które w dniu prowadzonej przez nas oceny istnieją jedynie w sferze planów.
Podsumowanie
Unikając tych głównych błędów monitoringu przedrealizacyjnego badań nietoperzy dla farm wiatrowych – można wprowadzić właściwą interpretację zebranych wyników i wyciągać odpowiednie wnioski.
Niejednokrotnie dotrzemy do spostrzeżeń odmiennych od tych, które otrzymaliśmy w dokumencie – opartym tylko o teorię – na samym początku.
Może się okazać, że jesteśmy w stanie ograniczyć okresowe wyłączenia turbin jedynie do pewnych warunków pogodowych np. niskiej prędkości wiatru. Możemy zdefiniować reguły wyłączeń zależnych od godzin, a więc skrócić czas bezproduktywności.
Możemy też przewidzieć rozwój sytuacji dotyczącej nietoperzy na terenie i właściwie odpowiedzieć na pytanie, jaki będzie przybliżony wpływ naszej inwestycji na lokalne populacje nietoperzy.
Będziemy też w stanie przewidzieć jakie działania minimalizujące czy kompensujące należałoby przyjąć, co w konsekwencji może:
- wydłużyć okres funkcjonowania naszej inwestycji,
- umożliwić w ogóle jej realizację,
- pozwolić wybudować poszczególne turbiny na odpowiednich warunkach eksploatacji.
Ostatecznie pozwoli nam to znacznie podnieść rentowność całego przedsięwzięcia.
Konsultacja
Skonsultuj i zaplanuj z nami przebieg monitoringu dla Twojej inwestycji – jeżeli masz raport, który nie gwarantuje rentowności Twojego przedsięwzięcia – zacznijmy od bezpłatnej konsultacji – pomożemy Ci ustalić czy Twoją inwestycję da się jeszcze uratować lub poprawić jej rentowność.
